جنبه های اکوفیزیولوژیک برهمکنش نیتروژن و علف کش در مدیریت علف هرز ارشته خطایی (lepyrodiclis holosteoides fenzl.) در مزارع گندم

ارشته خطایی(lepyrodiclis holosteoides fenzl.) گونه مهاجم جدیدی است که برخی از مزارع گندم کشور را آلوده نموده و با سرعت بسیاری در حال گسترش می باشد. تحقیق حاضر در چهار قسمت بررسی زیست شناسی بذر، تعیین عکس العمل ارشته خطایی به شدت های مختلف نور و نیتروژن، بررسی برهمکنش نیتروژن و علف کش در مدیریت ارشته خطایی در مزارع گندم کرج و شهریار و تغییرات پسماند علف کش در خاک تحت تاثیر نیتروژن توسط آزمون زیست سنجی در سال 89-88 انجام شد. در بخش زیست شناسی بذر اثر غلظت های مختلف جیبرلین و نیترات پتاسیم (50، 100، 250، 500، 1000، 1500، 2000 و 3000 پی پی ام) و همچنین تاثیر دماهای مختلف (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتی گراد) بر جوانه زنی بذر و اثر عمق های مختلف کاشت بذر (5/0، 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9 و 10 سانتی متر) بر درصد سبز شدن ارشته خطایی اندازه گیری گردید. در بخش دوم تحقیق اثر مقادیر مختلف نیتروژن (صفر، 30، 60 و 100 درصد مقدار توصیه شده 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص) در شدت های 25، 50، 75 و 100 درصد تشعشع کامل خورشید بر تعداد دانه و وزن خشک و تعداد ساقه های فرعی، ارتفاع بوته و درصد نیتروژن بافت ارشته خطایی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار به صورت یک آزمایش گلدانی بررسی شد. در بخش سوم تحقیق که به صورت دو آزمایش مزرعه ای در مناطق شهریار و کرج انجام شد، تاثیر مقادیر مختلف نیتروژن (مقادیر صفر، 30، 60 و 100 درصد مقدار توصیه شده، 150 کیلوگرم در هکتار) و دزهای مختلف علف کش (مقادیر صفر، 30، 60 و 100 مقدار توصیه شده، 40 گرم در هکتار) و زمان مصرف نیتروژن (قبل و بعد از مصرف علف کش) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت آزمایش فاکتوریل در سه تکرار بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم و ماده خشک و تراکم و بذر تولید شده ارشته خطایی بررسی گردید. در بخش چهارم آزمایش، میزان پسماند علف کش در مقادیر مختلف نیتروژن در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به صورت فاکتوریل با سه تکرار بررسی گردید. در بررسی زیست شناسی بذر ارشته خطایی غلظت 1000 پی پی ام جیبرلین و نیترات پتاسیم بهترین غلظت برای برطرف نمودن خواب بذر شناخته شد. همچنین عمق مناسب کاشت بذر یک تا دو سانتی متر و دمای بهینه برای جوانه زنی بذر 15 الی 20 درجه و بدست آمد. در آزمایش دوم با افزایش شدت نور و مقدار مصرف نیتروژن، وزن خشک هر بوته از دو به هشت گرم، تعداد دانه در بوته از کمتر از 50 به بیش از 200 عدد، تعداد شاخه فرعی در بوته از یک به پنج، طول بوته از 10 به 50 سانتی متر و درصد نیتروژن بافت از 8/0 به 2/1 درصد رسید. نتایج آزمایش سوم نشان داد استفاده از نیتروژن بعد از علف کش در حداکثر مقدار توصیه شده باعث کاهش مقدار علف کش مورد نیاز برای کنترل ارشته خطایی از 40 گرم در هکتار به 10 تا 15 گرم در هکتار شود. نتیجه آزمایش چهارم نشان داد که با افزایش مقدار مصرف نیتروژن به بیش از 60 کیلوگرم در هکتار همراه با مصرف حداکثر علف کش، بالاترین مقدار پسماند بدست آمد. مصرف علف کش کمتر از 32 گرم در هکتار همراه با مصرف نیتروژن قبل از علف کش و 16 گرم در هکتار همراه با مصرف نیتروژن بعد از علف کش باعث کاهش چشمگیر پسماند علف کش در خاک شد. باقی مانده علف کش در خاک تاثیری بر گیاهچه های ارشته خطایی نداشت. با توجه به نتایج این آزمایش بیشترین درصد سبز شدن ارشته خطایی با فرض عمق کاشت مناسب به واسطه اینکه دمای بهینه جوانه زنی 15 تا 20 درجه سانتی گراد بدست آمد، تقریبا مصادف با گندم خواهد بود. رشد بوته های ارشته خطایی زیر سایه اندازی گندم کاهش نمی یابد و با افزایش طول میانگره خود را به بالای تاج پوشش گیاهی می رسانند که این فرایند با افزایش مقدار مصرف نیتروژن خاک تشدید می گردد. با مصرف حداکثر نیتروژن بعد از علف کش، دز علف کش توتال مورد نیاز برای کنترل ارشته خطایی به واسطه تضعیف علف هرز و تقویت گندم کاهش یافته و تولید بذر آن نیز به حداقل می رسد. پایداری علف کش توتال در خاک با افزایش مصرف نیتروژن افزایش می یابد و ممکن است باعث ایجاد مشکل برای گیاهان زراعی حساس در کشت دوم و یا تناوب گردد.